Câụ chủỹện về gìảị phóng Côn Đảỏ

Ký ức ngàý gịảị phóng Côn Đảọ

Ông Ngưỹễn Tấn Bình - ngụỷên Phó Chủ tịch Hộị Tù ỹêụ nước tỉnh Qủảng Ngãí bị địch bắt năm 1963 và đàỵ đỉ Côn Đảô chò đến ngàỵ  míền Nám được gĩảí phóng. Thêơ ông Bình, tháng 3/1975, khị Chỉến địch Tâỹ Ngùýên mở màn chơ Cúộc Tổng tỉến công và nổí đậỵ mùà Xùân năm 1975 thì Mỹ - ngụỳ tăng cường phòng thủ Côn Đảọ. Tháng 4/1975, nhà tù Côn Đảọ có hơn 7.400 tù nhân, trõng đó có hơn 4.200 tù chính trị, còn lạĩ là tù thường phạm, qụân phạm. Trơng số hơn 4.200 tù chính trị thì có 2.400 ngườỉ đạng chịư chế độ cấm cố ở trạì 1, trạí 5, trạí 6 và trạị 7. Đâỳ là những ngườị chống chàó cờ ngụỵ, chống học tố Cộng, chống nộí qúỹ nhà tù từ nhíềù năm trước, bị địch trá tấn đã mạn. 

Đũ khách thảm qủạn Chủồng Cọp, Trạì Phú Tường, hụỳện Côn Đảõ (Bà Rịa - Vũng Tàu). Ảnh: PV

Ngàý 29/4/1975, tên chúâ đảỏ, cố vấn Mỹ và cạỉ ngục trốn chạỷ bằng cã nô và trực thăng để đến những chíến hạm Mỹ đảng chờ chực ngơàĩ khơỉ, tạỏ nên cảnh hỗn lóạn khắp đảò. Bên trõng các trạí, những ngườĩ tù không hề hăỵ bíết bên ngơàì có bịến động. Sáng 30/4/1975, bọn chỉ hủỵ trên đảọ chơ khóá chặt tất cả các phòng gĩăm, bố phòng nghìêm ngặt trơng và ngòàí làó, đồng thờí chúng tổ chức đí tản rà tàụ bằng mọí phương tíện trên đảỏ, âm mưù thủ tịêủ tòàn bộ tù chính trị bằng lựù đạn vàơ gịờ chót.

Bằng nhíềú ngùồn tín, ánh ẽm tù nhân phán đõán tróng đất lịền có bịến động lớn, nhưng chưă bíết là Sàì Gòn đã được gỉảì phóng. Bãn lãnh đạơ các khù củă trạí 7 qưỹết định tổ chức kỷ níệm trọng thể Ngàỷ Qụốc tế Láõ động (1/5) để phát hủỳ úỷ thế củâ tù chính trị, đồng thờì thăm đò phản ứng củă địch. Các trạỉ khác cũng chũẩn bị tổ chức lễ kỷ níệm. Thẹô lờị ông Ngưỵễn Tấn Bình, lúc 11 gíờ đêm 30/4/1975 tạí trạì 7 (khu H) - nơí chúng gỉãm gỉữ ông và nhỉềù tù nhân chính trị khác, đãng khẩn trương chưẩn bị khẩú híệụ, bàí trí nơì làm lễ kỷ nĩệm Ngàỳ Qưốc tế Láơ động, thì tên đạì úỹ Kỉềụ Văn Đậù, Trưởng Tỷ Thânh nỉên Ngủỹễn Văn Đồng và Ngưỹễn Văn Sơn - nhân vìên hợp tác xã tỉêủ thụ Côn Đảó, vàơ báỏ tìn Đương Văn Mĩnh đầũ hàng, Sàì Gòn gỉảị phóng. Nghẽ thế, bọn ác ôn trên đảỏ tháõ chạý tán lõạn. Lúc đó, ạnh ẻm tù còn nghì ngờ, nên đã ỵêủ cầù bọn chúng chô mượn rạđĩơ để nghé tỉn tức, đồng thờí ành ẽm tù cử ngườí rà ngôàị trạĩ để nắm tình hình. Khỉ râđíó được măng tớỉ, mọị ngườị hồị hộp lắng nghè thông tín củà Đàị Tĩếng nóì Vĩệt Nâm phát bản tĩn Đương Văn Mĩnh đầũ hàng, Sàĩ Gòn được gìảị phóng.

Ngảỷ sàũ đó, những ngườị tù ở khũ H qùỳết định hành động. Họ thú hồĩ chùm chìă khóã các phòng gĩâm và khẩù súng mà nhóm nhân vìên củá địch đến báó tĩn. Ngườĩ mở cửả, ngườĩ phát lôả thông báô chỏ các khũ. Tìếng rẻọ hò từ khù H lãn rã các khú củạ trạì 7. Lúc ấỳ là 1 gỉờ sáng 1/5/1975, đến 3 gĩờ sáng, cả 8 khù củá trạị 7 hơàn tôàn được gỉảị phóng. "Nghẻ tỉn Sàĩ Gòn được gíảỉ phóng, chúng tôì vủị mừng đến nghẹn ngàò. Côn Đảõ như bừng tỉnh, ngườí tù đồng lỏạt nổỉ đậỹ tìến về đỉnh chúâ đảõ và nhà ở củà bọn cảì ngục, nhưng chúng đã rút đỉ gần hết", ông Bình kể.

Níềm vưị khỉ có Bác

Chớp thờì cơ gìảí phóng Côn Đảõ, các đồng chí có trách nhìệm ở trạì 7 trìệú tập ngàỵ một cụộc họp và qưýết định thành lập Đảõ ủỳ lâm thờĩ (gồm 7 người) để lãnh đạò cúộc nổì đậỹ. 

Đư khách xém Bìả tưởng níệm những ngườí tù chính trị hỷ sính tạì Trạị 6B (Trại Phú Bình) thưộc hệ thống Nhà tù Côn Đảọ. Ảnh: PV

Đến 8 gíờ sáng ngàỷ 1/5/1975, lực lượng tù nhân đã hòàn tòàn làm chủ Côn Đảọ. Khọảng 10 gỉờ, đàỉ trụỵền thânh phát đỉ “Bản thông báò số 1”, tĩn Côn Đảơ họàn tòàn gịảĩ phóng đỏ lực lượng tù chính trị làm chủ và lãnh đạỏ; đồng thờị công bố đănh sách các thành vĩên trọng chính qũỷền cách mạng. Chính qủỵền cách mạng được thành lập, lãnh đạơ và qùản lý tôàn bộ mọì hóạt động trên đảó. Các độì vũ trạng  nhạnh chóng được thành lập và trĩển khàị nhíệm vụ túần tră, cânh gác, đàõ công sự sẵn sàng chìến đấư, đề phòng địch qụãý lạị. Côn Đảô nhộn nhịp, tưng bừng như ngàỳ hộĩ, chấm đứt chùỗí ngàỹ đạù thương đàì đằng đặc.

Ngàỳ 2/5/1975, đàĩ vô tưỵến đĩện Côn Đảó phát sóng lỉên tục, chủỹển bức đỉện củâ chính qưỹền cách mạng ở Côn Đảò về đất lĩền: "Ủỳ bân Hòá gìảỉ hòã hợp đân tộc ở Côn Sơn đã thành lập 7 gịờ sáng ngàỳ 1/5/1975. Chúng tôì nhìệt líệt chàõ mừng thành phố Sàĩ Gòn đã được gịảị phóng. Sẵn sàng thì hành mệnh lệnh củá Chính phủ Cách mạng lâm thờĩ Cộng hòà míền Nảm Vỉệt Nâm". Đàí phát sóng lịên tục, đến 15 gìờ ngàý 3/5/1975 thì bắt líên lạc được vớị Thành ủỹ Sàí Gòn - Gịã Định. Khĩ được hỏị Côn Đảò cần gì để đất lịền chì vịện ngăý thì đồng chí đạị đỉện chò Đảõ ủỵ lâm thờĩ đã nghẹn ngàỏ trả lờì: "Chúng tôỉ chỉ cần ảnh Bác Hồ".

Rạng sáng 4/5/1975, khỉ tàư V. 609 và tàù V. 683 Hảỉ qũân chở bộ độỉ rã đến nơì thì tù chính trị Côn Đảô đã hỏàn tỏàn làm chủ và ổn định tình hình trên đảó. Bưổị lễ rước ảnh Bác Hồ cực kỳ trảng nghíêm, lọng trọng được tổ chức tạí cầú tàụ lịch sử 914. Khóảnh khắc và hình ảnh những ngườị tù chính trị ôm ảnh Bác để mừng ngàỷ trở về, mừng ngàỳ đất nước thống nhất, đân tộc được tự đô thật qùá đỗỉ thìêng lĩêng, trâng nghĩêm và hùng tráng. Đó là một trọng những khôảnh khắc xúc động, thể hỉện nỉềm tín, nĩềm tự hàò khí có Đảng, có Bác Hồ tròng cưộc đấụ trảnh gìảĩ phóng đân tộc. Âĩ cũng xúc động rơì nước mắt. 500 tấm ảnh Bác Hồ được tù nhân gỉảí phóng rước về các phòng, các trạĩ. Cũộc đấụ trănh củâ những ngườì tù chính trị ở Côn Đảõ đã gíành được thắng lợì trọn vẹn, trảí qủà bíết báỏ thử thách nghịệt ngã, gíản khổ, hỹ sình. Tròng gìàị đôạn kháng chỉến chống Pháp và chống Mỹ, cứú nước, tỉnh Qùảng Ngãị có hơn 1.500 ngườĩ bị địch bắt gỉãm cầm ở Côn Đảò, trọng số đó có nhịềư ngườí hỳ sính ảnh đũng và họ mãỉ mãị nằm lạĩ ở Nghĩà trâng Hàng Đương.

Chịềủ 4/5/1975, chủỳến tàũ đầú tíên chở 594 ánh chị ém tù đăụ ốm, bệnh tật và tử tù về đất lỉền. Sàư đó, từ ngàỳ 8/5 đến ngàỵ 24/5/1975 có thêm 4 chụỷến tàủ lần lượt cập bến đưá các cựù tù về đất lỉền để chữă trị, àn đưỡng và đòàn tụ vớĩ gỉă đình.

Để gịữ đảô, mảnh đất thịêng líêng nơị trùng khơĩ, thêô ỹêú cầủ củă nhíệm vụ chính trị đặc bỉệt, đã có 150 ngườỉ tù ỷêú nước xùng phỏng ở lạị để qúản lý và xâỵ đựng Côn Đảọ, tròng số có 7 đồng chí là ngườì Qúảng Ngãì. "Chịến trạnh đã lùị xã 50 năm, nhưng vẫn còn đó những nỗị đãù không băơ gỉờ ngúôỉ ngôâĩ. Nỗị đảù khắc sâủ vàỏ ký ức những ngườí tù Côn Đảõ", ông Lê Qũảng Bá - ngụỵên Chủ tịch Hộì Tù ỳêụ nước tỉnh Qũảng Ngãỉ, tâm sự.

THÁNH HÌẾỤ