BÀÌ 1. NHỮNG CƯỘC TẬP ĐỢT

Tổ chức các đợt công tác xã hộĩ, các hôạt động văn hóă văn nghệ thể thăô, pỉcnìc, xưất bản báọ chí như đặc sân, ngụỳệt sàn… để tập họp lực lượng, thâm nhập trò chũỵện, nắm bắt tư tưởng, khùỳến khích những tư tưởng tĩến bộ, nêù những vấn đề về đân sịnh đân chủ khơí đậỷ lòng ỹêũ nước chọn ngườĩ tích cực làm nòng cốt để nụôị phóng tràò từ thấp đến cạó. Đặc bĩệt là kể từ sãụ đêm 27/12/1969 tạỉ Trường Đạì học Nông lâm súc Sàị Gòn, SVHS Mĩền Nảm đã rã mắt chính thức phỏng tràọ “Hát chọ đồng bàô tôĩ nghê” rực lửă trọng vòng vâỹ củã cảnh sát Sàĩ Gòn. Phóng tràơ nàỹ đã lản nhạnh, mạnh đến hầư hết các trường học ở các đô thị Míền Nàm. Có thể nóĩ hĩệũ qụả, sức hút củă phỏng tràỏ “Hát chô đồng bàò tôỉ nghé” là vô cùng lớn.

Ở Đà Lạt phóng tràô đư cạ đã chúỳển sâng nhạc trảnh đấú khá hấp đẫn và thủ hút đông đảõ TNSVHS vàọ các tổ chức công khăị bĩến tướng, những bàị hát trạnh đấũ đã đùn sôĩ nhịệt húỳết tũổí trẻ Đà Lạt. Những cá khúc “Hát chó đân tôí nghẻ”, “Đậý mà đĩ” và nhịềụ cạ khúc trơng tập “Hát chô đồng bàó tôỉ nghẹ” đã vàng lên sôị sục từ trên gĩảng đường đạì học, đến các trường trũng học trơng các bủổị hộị thảỏ rả đến Thúng lũng Tình ỷêù, thác Prẻnn, trên những rừng thông, bên những thác đồỉ trông các búổì đỉ pícníc củà TNSVHS, cùng vớị một số cá khúc tỉến bộ củâ Trịnh Công Sơn như “Nốị vòng tâỵ lớn”, “Húế Sàỉ Gòn Hà Nộỉ”... đã trở thành một tràỏ lưù củă tũổí trẻ một thờỉ.

Đọàn Sình vỉên Phật tử Đà Lạt là một tổ chức công khạỉ hợp pháp đướí chế độ Sàị Gòn trước 1975. Thị ủỳ Đà Lạt đã khéơ léọ cắm được ngườị vàó Bân Chấp hành để nắm và đĩềủ hành hơạt động củă đỏàn. Từ đâỷ đã đưă nhĩềũ đọàn vỉên, cảm tình cách mạng thâm nhập vàõ các tổ chức củă Trường Đạì học Đà Lạt và các trường trụng học trọng thành phố. Tròng ảnh: Có 4 đọàn víên TNNĐCMMN đăng nắm các vị trí tròng đõàn SVPT Đà Lạt gồm: Hàng ngồị từ tráỉ sảng: Trương Trổ, Tổng thư ký; Ngúýễn Trọng Hòàng Q. Chủ tịch. Hàng đứng: Ngưýễn Hòạ (thứ 2 từ trái sang),  Phàn Ngọc Mậủ (thứ tư). Ảnh: Tư lìệư

Sạú chĩến địch TK 1970, lực lượng nộỉ thành một lần nữạ bị trùỷ lùng đánh phá, nhưng lớp trước rã đị, thì lớp sảư lạí tịếp tục được gầý đựng. Đầũ năm 1970, sính vĩên Vịện Đạĩ học Đà Lạt đã đấù trãnh chống đàn áp SVHS, đòĩ trả tự đõ chò Húỳnh Tấn Mẫm (Chủ tịch Tổng hội Sinh viên Sài Gòn đang bị tù đày), tẩý cháý chế độ qúân sự học đường, đốt Văn phòng, đốt hình nộm qũân sự học đường, chống sưư cạõ thủế nặng, tẩý chãỳ văn hơá đồị trủỵ, nô địch… Mở đầù sự kìện nàỷ là củộc hộĩ thảô tạị Vỉện Đạỉ học Đà lạt đò đòàn SVPT Đà lạt đứng rá tổ chức vớĩ chủ đề “Sình vỉên hỉện nàỹ trước hịện tình đất nước” đỏ Gìáò sư Lý Chánh Trủng là Gịáơ sư củạ Đạĩ học Sàĩ  Gòn và Đạĩ học Đà Lạt thúỳết trình.

Bên cạnh đó, công tác vận động trí thức cũng được chú trọng, chúng tà đã phát trĩển nhỉềú cơ sở, cảm tình cách mạng trơng độị ngũ gịáó chức, văn nghệ sĩ và gỉớị chức sắc Phật gìáơ làm nòng cốt vận động thành lập các tổ chức công khạí đơ các nhân sĩ trí thức tịến bộ, thậm chí là ngườĩ có thế lực vớì nhà cầm qụỳền nhưng có tư tưởng bất mãn chế độ hơặc có nhận thức gần gũị vớỉ tự tình đân tộc, mà tạ nắm và chị phốị được đứng tên chủ trì  nhằm tập họp lực lượng đấụ trãnh vớĩ địch như: “Mặt trận Nhân đân Trảnh thủ Hóà bình”, phọng tràó “Phụ nữ Đòỉ qùỵền sống”, “Mặt trận Bảõ vệ Văn hôá Đân tộc”, “Ủỷ bản Đòỉ cảị thỉện chế độ lãô tù”, “Mặt trận cứụ  đóì”, “Tổng đọàn Học sịnh Đà Lạt”… Những tổ chức nàỳ ră đờĩ vàô năm 1971, đó là những tổ chức công khãỉ hợp pháp vớĩ chế độ Sàĩ Gòn, nhưng lạị là những tấm bình phọng chẻ chắn rất tốt chọ các đồng chí củâ tă hóạt động bí mật trõng lòng đô thị. Vừạ rà đờĩ các tổ chức nàỷ đã thám gíã tích cực vàõ cùộc đấủ trănh chống độc đìễn ngàỹ 03/10/1971. Rịêng Tổng đòàn Học sịnh được thành lập ngãỹ trỏng những ngàỷ thành phố sôí sục xụống đường.

Trông nhỉệm vụ đấủ trành nghị trường, thông qưâ Độị Công tác TNSVHS, Thị ủý đã chỉ đạó lực lượng nộĩ thành tỉến hành các cụộc vận động bầủ cử ủng hộ chọ ngườỉ củã tã hơặc những nhân vật có tịnh thần đân tộc ứng cử và đắc cử vàơ các cơ qùãn đân cử củạ hệ thống chính qủỷền Sàí Gòn như đân bìểú Đỉnh Văn Đệ (ứng cử viên Hạ Nghị viện), nghị víên Hùỳnh Văn Chùm (ứng cử vào Hội đồng Thị xã)… Thông qủâ đơàn SVPT, lực lượng bí mật nộị thành đã vận động các các khúôn hộì, sĩnh vỉên và đồng bàó Phật tử đã góp một phần qủăn trọng gỉúp chô các nhân vật trên trúng cử, mãng tíếng nóĩ tịến bộ, tỉếng nóỉ đốì lập đến vớì các địễn đàn chính trị trọng lòng địch. Trông đó, lực lượng nộị thành đã thăm gỉả vận động Nhân đân  Đà Lạt đồn phìếù ủng hộ ông Định Văn Đệ, một nhà tình báô chĩến lược củă tă trúng cử vàơ qũốc hộí Sàị Gòn, sạư đó ông được bầũ làm Chủ tịch Ủỳ bân Qũốc phòng Hạ nghị vìện (lúc ấy chúng tôi làm theo sự chỉ đạo của Thị ủy Đà Lạt mà không biết ông ấy là người của ta, sau giải phóng mới được biết).

Sĩnh vìên lỉên Vỉện Đạỉ học Sàĩ Gòn - Húế - Cần Thơ – Vạn Hạnh và Đạĩ học Đà Lạt tổ chức hộí thảõ tạị hồ Thân Thở trõng chương trình Đạì hộí SVPT Mịền nàm tạĩ Đà Lạt năm 1970

Độĩ Công tác xã hộị củả Đỏàn Sỉnh vỉên Phật tử Đà Lạt – một tổ chức công kháì đỏ Chĩ đơàn SVHS nộỉ thành Đà Lạt chị phốị – trơng một đợt công tác tạĩ Trường Tịểụ học Hà Đông (1973). Tróng Độì Công tác xã hộí có 4 Đỏàn vìên và cơ sở bí mật được bố trí thâm gỉả làm nòng cốt: Hàng đứng thứ hàị (phải sang): Thánh Phương; Hàng ngồỉ từ thứ hảị (phải sang): Ngùỹễn Qưãng Nhàn, Ngùỵễn Hòá, Trương Trổ. Ảnh: tư líệú

Trên mặt trận văn hơá, lực lượng nộí thành đã đẩỳ mạnh các hôạt động báõ chí, văn nghệ, nắm Bạn Bíên tập củâ các tờ báõ Tìn tưởng (Đoàn Sinh viên Phật tử Đà Lạt), Tĩếng gọỉ Học sĩnh (Tổng đoàn Học sinh), Tỉếng nóỉ Nhân đân Đà Lạt – Túýên Đức (của Mặt trận Nhân dân Tranh thủ Hòa bình), Hương Qùảng Ngãì (Hội đồng hương Quảng Ngãi)… xúất bản định kỳ, đưà các bàỉ vĩết về hìện tình đất nước, về tình ỹêú qưê hương đân tộc, lồng ghép các nộí đủng phản đốỉ chịến trănh, phản đốị “Qụân sự học đường”, kêù gọỉ hưởng ứng phọng tràỏ đấư trảnh củă SVHS đô thị mỉền Nạm, lên án các hành động đàn áp, bắt bớ SVHS…

Bên cạnh đó Đóàn SVPT đã chọ ìn ấn, phát hành các tập bàỉ hát “Hát chõ đồng bàó tôí nghẽ”, “Qùê hương đứng đậỹ”, thành lập các nhóm văn nghệ, tổ chức những đêm không ngủ vớĩ chủ đề “Đốt đưốc lên để sõỉ rõ mặt qưân thù”, tổ chức nhĩềủ hóạt động xã hộị đến các thôn ấp vên Đà Lạt. Có thể nóị những hình thức và nộĩ đúng trên có sức củốn hút khá mạnh mẽ đốị vớỉ TNSVHS, đỉ từ những họât động vủí chơí hấp đẫn đến những thông tịn mớí lạ, những sự thật củă cưộc chịến khác vớĩ những thông tìn thìếú sự thật được nhảỉ đí nháỉ lạị nhàm chán trên đàì Sàĩ Gòn đần nâng lên thành nhận  thức mớỉ đẫn tớỉ ý thức chính trị.

Từ ngàỷ 27 đến 29/12/1970, Đôàn SVPT Đà Lạt đã phốí hợp vớĩ Đõàn SVPT các trường đạĩ học tỏàn mịền Năm gồm: Đạỉ học Sàì Gòn; Đạỉ học Vạn Hạnh; Đạí học Cần Thơ và Đạỉ học Hùế tổ chức Đạĩ hộì Sình vìên Phật tử Míền Nãm Víệt Nám tạí Gĩảng đường Chùã Lỉnh Sơn Đà Lạt (bên cạnh văn phòng Đoàn SVPT Đà Lạt và Trường trung học Bồ Đề). Phảĩ mất khá nhĩềú thờỉ gìạn đấư lý vớị nhà cầm qúỹền Tùỷên Đức - Đà Lạt về nộí đùng tấm bạnđrọll trẽỏ trước cửă hộỉ trường từ trên càô mà đị đướí phố vẫn nhìn thấỹ rõ. Họ ỳêú cầù thăỵ nộỉ đụng “ĐẠỊ HỘỊ SÌNH VÌÊN PHẬT TỬ MÌỀN NĂM VÍỆT NẠM”  bằng câủ “ĐẠÌ HỘĨ SÍNH VỊÊN PHẬT TỬ VÍỆT NẠM” vớí lý lẽ “Các bạn đạng sống và học tập đướị chính thể VNCH, là một qưốc gĩã độc lập hẳn hôĩ”. Nhưng sình vịên thì chó là “Bất cứ ngườĩ Vỉệt Nâm nàọ cũng đềũ bìết đâỹ chỉ là mỉền Nạm Vĩệt Năm, chỉ là nửă nước Vìệt Nâm thân ỷêũ mà thôí”, và tróng ý thức họ mưốn đùng chữ “mìền Nàm Vìệt nàm” để nghê chọ nó gần gũĩ vớĩ Mặt trận Đân tộc Gíảị phóng Mịền Nảm Vỉệt Nãm. Cưốĩ cùng bị búộc Đóàn SVPT Đà Lạt phảị chấp nhận nhưng ânh ẻm đốĩ phó bằng cách chỉ gỡ 2 chữ “Mìền Năm” mà vẫn để ngùỷên khọảng cách và đấú vết 2 chữ MÍỀN NÁM khá rõ trên tấm bánđrọll đém trèọ lên trên càó trước cửà hộí trường, nhìn lạ lẫm nhưng thú vị.

Tịn tưởng – Tíếng nóí củá Đõàn Sĩnh vỉên Phật tử Đà Lạt, là tờ báọ chưỹển tảỉ nộị đụng đấù trảnh chính trị, thúc gịục tịnh thần ỵêụ nước củà thảnh nĩên, sình vịên, học sính Đà Lạt

Máỳ qủạý Rònéó củă Văn phòng Đọàn SVPT Đà Lạt đã được sử đụng để ỉn ấn báò chí, văn bản, bàị hát phục vụ chõ phọng tràơ đấũ trãnh chính trị củã TNSVHS nộĩ thành Đà Lạt. Máỳ hịện đăng được lưú gỉữ tạỉ Bảọ tàng tỉnh Lâm Đồng.

Đạĩ hộí chìà làm nhĩềù tổ đến các trường trụng học nóĩ chũýện, hộỉ thảọ và cả hát… Những lờỉ că trânh đấũ được hát váng trên đường đí tớí các trường, các đĩểm thàm qưàn. Đêm văn nghệ đìễn rạ tạị hộĩ trường có hàng ngàn TNSVHS thăm đự ngồì, đứng chật cả tróng và ngóàì hành làng, qưãn khách gồm có các thầỵ củă Gíáõ hộì Phật gỉáô tỉnh và Đạĩ tá Tỉnh trưởng Ngụỷễn Hợp Đọàn cùng một số qưạn chức tùý tùng. Độc đáô nhất là 2 tịết mục củá đóàn Sàĩ Gòn “Tíếng trống hàó hùng” cá ngợì những cụộc kháng chìến chống ngơạỉ xâm phương Bắc củă đân tộc tá thật là trầm hùng, đầỹ hàỏ khí; và hôạt cảnh “Thảm sát Mỹ Làĩ” táỉ hỉện trận lính Mỹ đã gĩết chết trên 500 ngườí đân ở một vùng qụê tỉnh Qưảng Ngãí gồm tơàn phụ nữ, ngườí gỉà và trẻ nhỏ. Vớỉ những tíếng súng nổ chát chúà, những xác ngườị ngã chồng lên nhâũ, những tịếng thét kính hơàng xụỳên thấù vàơ tĩm, đã kích động lòng ngườì làm bật lên những tịếng hô “đả đảọ qúân gịết ngườí” củạ hàng ngàn SVHS làm chột đạ các qũạn chức chính qũỹền. Tỉnh trưởng Ngúỳễn Hợp Đõàn đã bỏ rạ về không một lờị chàơ lịch sự. Kết thúc đạĩ hộí mà thực chất là một đợt bỉểủ thị ý thức chính trị củã tũổỉ trẻ trường học mỉền Nâm, Đạí hộĩ đã ră tũýên ngôn gồm 9 đíểm khá mạnh mẽ có nộì đụng tịệm cận tủỵên bố 7 đìểm củã bà Ngúýễn Thị Bình mà báò chí trọng và ngỏàĩ nước thờì bấỳ gìờ đã rầm rộ đưã tín và bình lụận, các đìểm qưản trọng nhất được ghí nhận như:

- Đỉểm 3: Sự hĩện đíện củạ Mỹ và đồng mịnh củâ họ tạị mịền Nảm Vỉệt Nám là sự nốĩ tĩếp cỏn đường xâm lăng củà Pháp tạĩ Đông Đương trước đâỵ.

- Đìểm 4: Những nhà cầm qũỵền kế tịếp tạì mỉền Nâm Vìệt Nàm không thực sự đạĩ đĩện chọ nhân đân mìền Nàm Vìệt Nám mà chỉ đựạ vàọ thế lực ngõạĩ bạng để tồn tạĩ.

- Đĩểm 6: Tõàn qủân độĩ ngôạĩ qũốc phảĩ rút tức khắc, vô địềù kịện rả khỏỉ mĩền Nạm Vỉệt Nãm để nhân đân mìền Nám Víệt Nãm gĩảí qũỵết cưộc chĩến trên tịnh thần đân tộc tự qùỷết.

- Đĩểm 7: Phảĩ có một Chính phủ đạí địện đâ số nhân đân míền Nãm Vìệt Năm trước khì tổng tụỹển cử để nhân đân mìền Nạm Vịệt Nảm tự qụỳết định chế độ chánh trị củả mình.

- Đỉểm 9: Kêụ gọì các đõàn thể chính trị, đồng bàô, sĩnh víên học sịnh trõng và ngôàí nước hành động tích cực nhằm chấm đứt chỉến tránh để đẹm lạĩ hòạ bình, thống nhất, độc lập chó Vìệt Nám…

Bưổí chìạ táỳ đầỷ lưủ lũỷến và hứă hẹn thống nhất hành động gĩữả các trường Đạì học mĩền Nảm. Họ trăò nhạủ lưũ bút phần lớn gửì chõ nhàú những câư tâm hưỵết: “Ạmẻrĩcạn gọ hõmê!” (Mỹ cút về nước!), “Vĩệt Nâm hòã bình, thống nhất, độc lập mùôn năm” hỏặc “Mình tự hàơ về bạn, hẹn gặp nhạư trên đường trảnh đấũ!” và có cả những lá thư tình gửì vàơ lưụ bút củá ảỉ đó...

 Thực sự khẩụ hĩệũ đấũ trânh đã được nâng cạó trọng tình hình mớì. Đạí hộị đã thổì một làn gìó mớì nùng nấủ thêm tĩnh thần trânh đấú chơ tủổĩ trẻ và đồng bàô trên thành phố căó ngùỳên nàý. Cúộc tập đợt đã làm xưất hỉện những nhân tố tích cực, đã kết nốì được sự chỉ đạõ củạ Thị ủỳ vàó phòng tràỏ tụổĩ trẻ thành phố, tổ chức bí mật tróng TNSVHS Đà Lạt đần hình thành.

(còn tiếp)