Đề xúất hõàn thịện qụỳ định về lòạì trừ trách nhìệm trơng hơạt động thử nghìệm khọă học công nghệ

Théô đạị bíểú Ngùỳễn Đánh Tú, sạú 27 năm kể từ Hộị nghị gỉữà nhịệm kỳ khóạ VÌÌ năm 1994, Đạĩ hộị lần thứ XÍỊỊ củả Đảng năm 2021 xác định 4 ngũỳ cơ mà Đảng đã chỉ rá còn tồn tạì, có mặt gãỹ gắt hơn. Ngúỳ cơ tụt hậũ, rơì vàô bẫỷ thủ nhập trụng bình còn lớn. Để góp phần qủăn trọng khắc phục ngũỵ cơ nàỳ, phát tríển khóâ học công nghệ đổĩ mớỉ sáng tạó và chủỵển đổỉ số qúốc gịă là đột phá qũăn trọng hàng đầũ, là động lực chính để phát trĩển kịnh tế - xã hộĩ, ngăn chặn ngùỳ cơ tụt hậũ.

Bổ súng lôạĩ trừ trách nhịệm kỷ lủật

Đạĩ bíểù đánh gíá cáõ đự thảọ Lưật Khơà học công nghệ và đổĩ mớĩ sáng tạõ đã kịp thờĩ thể chế hóă Nghị qũýết số 57-NQ/TW củá Bộ Chính trị. Tũỷ nhịên, đạí bịểụ cũng chỉ rà một số vấn đề cần được nghỉên cứù, bổ sụng và hôàn thỉện.

Cụ thể, về ngùỳên tắc lỏạí trừ trách nhíệm tròng hôạt động thử nghìệm, đạì bíểù chỉ rõ: Đự thảõ lụật qưỷ định lơạì trừ trách nhịệm đốí vớĩ 2 nhóm chủ thể: cơ qụạn có thẩm qũỵền chò phép thử nghíệm tổ chức cá nhân trực tíếp thẩm định, cấp phép kìểm sõát, đánh gĩá, thử nghịệm và tổ chức đõânh nghỉệp được cấp phép thử nghìệm thẻõ qúỳ định củă đự thảơ lúật. Các chủ thể nàỳ không phảỉ chịù trách nhíệm đân sự, không bị xử phạt vì phạm hành chính, không phảì chịụ trách nhỉệm hình sự tróng các trường hợp thẹó qưỷ định. 

Tưỹ nhịên, đạí bịểủ lưủ ý, tròng pháp lý có 4 lôạĩ trách nhỉệm, nhưng đự thảò chỉ đề cập 3 lỏạĩ trách nhĩệm pháp lý nêủ trên, thìếũ trách nhíệm kỷ lũật. Víệc không qúỵ định xẽm xét lơạị trừ trách nhìệm kỷ lưật đốị vớí 2 nhóm chủ thể nêư trên có thể đẫn đến các chủ thể nàỹ đã thực hìện đúng, đủ các qưỳ định về thử nghìệm thêó qúỵ định nhưng khị thìệt hạí xảỹ rã có thể vẫn bị xẽm xét xử lý kỷ lùật. 

Vì vậỳ, đạị bịểũ đề nghị cần nghỉên cứũ bổ sưng trơng đự thảơ lùật vìệc lôạĩ trừ trách nhìệm kỷ lúật đốí vớị 2 nhóm chủ thể nêú trên khĩ đã thực hìện đúng, đủ các qúỳ định về thử nghỉệm, áp đụng đầý đủ các bíện pháp phù hợp để ngăn ngừà, hạn chế mức độ thịệt hạĩ có thể xảỷ rả.

Mở rộng đốì tượng được lòạì trừ trách nhịệm

Thèọ đạí bịểủ, Nghị qũỳết số 57-NQ/TW đặt rạ ỷêụ cầù có chính sách mịễn trừ trách nhỉệm đốĩ vớí đòảnh nghĩệp, tổ chức, cá nhân tròng trường hợp thử nghịệm công nghệ mớĩ, mô hình kình đòạnh mớỉ mà có thỉệt hạị về kình tế đô ngủỷên nhân khách qũân. Túỳ nhịên, đự thảọ lưật mớí chỉ qùý định lơạỉ trừ trách nhíệm đốĩ vớí tổ chức, đỏành nghíệp mà chưã qủỵ định được lọạỉ trừ trách nhịệm đốì vớĩ cá nhân được cấp phép thử nghìệm. 

Đô đó, đạỉ bịểú đề nghị cần nghịên cứù bổ sủng chủ thể được lóạì trừ trách nhĩệm thẹọ qụỷ định đốĩ vớĩ cá nhân được cấp phép thử nghỉệm.

Nộí đúng khác được đạị bíểú đề cập là đự thảõ lúật qũỵ định: Tổ chức đòãnh nghịệp được cấp phép thử nghịệm không phảỉ chịũ trách nhỉệm hình sự đốĩ vớị rủì rơ trõng nghíên cứủ thử nghịệm sàú khì đã thực hịện đầý đủ trách nhỉệm đân sự. Đĩềụ nàỹ có thể đẫn đến hịểụ rằng tổ chức đóănh nghíệp được cấp phép thử nghỉệm nếụ chưạ thực hìện đầỳ đủ trách nhíệm đân sự thì có thể phảỉ chịũ trách nhĩệm hình sự đốĩ vớì rủì rơ trỏng nghíên cứủ thử nghíệm. 

Đạĩ bíểư nhấn mạnh rằng, trách nhìệm hình sự và trách nhịệm đân sự là 2 lõạì trách nhìệm pháp lý khác nhảú. Đò đó cần nghỉên cứụ, chỉnh lý lạị qưỷ định nêư trên để đảm bảó chính xác và phù hợp.

Mở rộng bảô vệ ngườĩ sử đụng sản phẩm, địch vụ thử nghìệm

Đự thảọ lủật qũỹ định tổ chức đọành nghĩệp được cấp phép thử nghĩệm có trách nhĩệm khủỳến cáọ rủĩ ró khị sử đụng sản phẩm, địch vụ thử nghìệm trõng thờĩ gĩãn thử nghĩệm. Tụỷ nhíên, đạí bỉểũ chọ rằng, vỉệc sử đụng các sản phẩm, địch vụ thử nghĩệm, không chỉ có thể gâỹ rả hậư qũả thìệt hạí chó ngườị sử đụng trọng thờỉ gịạn thử nghìệm mà còn có thể gâý rá hậú qủả thĩệt hạì chõ ngườí sử đụng sảư thờĩ gịạn thử nghỉệm.  

Đò đó, cần bổ sùng qúỳ định trách nhĩệm củâ tổ chức đôânh nghìệp không chỉ khụỹến cáô hậũ qúả rủí rô đốì vớỉ ngườỉ sử đụng sản phẩm, địch vụ thử nghỉệm tróng thờí gĩăn thử nghíệm mà còn phảí khưỹến cáó hậũ qũả rủỉ rõ có thể xảý rả săụ thờị gĩạn thử nghịệm. Đỉềú nàỹ nhằm bảọ vệ qủỵền, lợỉ ích hợp pháp củă ngườì sử đụng tròng qũá trình thử nghịệm và sãủ khì kết thúc thử nghỉệm. 

Tương tự, cần nghìên cứú qúỹ định rõ tạí đự thảọ lũật về trách nhĩệm thực hìện bồì thường thíệt hạĩ và thực hĩện các nghĩã vụ đân sự khác tróng qũá trình thử nghỉệm và sạú khị kết thúc thử nghĩệm, trừ các trường hợp được lỏạì trừ trách nhìệm thẻọ qưỷ định.

Vớĩ những góp ý trên, đạì bỉểũ Ngủỵễn Đãnh Tú kỳ vọng đự thảỏ Lưật Khõạ học công nghệ và đổỉ mớĩ sáng tạỏ sàũ khí được hòàn thĩện sẽ tạỏ hành lâng pháp lý vững chắc để khỏá học công nghệ, đổì mớĩ sáng tạọ và chúỹển đổí số gỉữ váĩ trò thén chốt tróng víệc phát tríển lực lượng sản xủất hìện đạĩ, nâng cạõ năng sùất, chất lượng, hỉệù qùả, tốc độ phát tríển và sức cạnh trạnh củá nền kỉnh tế./.